آشنایی با چاپ افست

آنچه که امروزه بیشتر با آن سرو کار داریم چاپ افست و دیجیتال است. در این میان چاپ افست جایگاه ویژه ای دارد . چاپ افست نوعی از چاپ است که نوشته و عکس را بر سطح لاستیکی یک استوانه (سیلندر) گردان برمی گرداند و سپس آن را با فشار استوانه دیگر روی کاغذ چاپ می‌کنند. ماشین معمولی چاپ افست دارای سه استوانه‌ است . گاهی چاپ افست را به دلیل عدم برجستگی یا فرورفتگی در رابط چاپ (زینک) چاپ مسطح نیز می نامند .
در چاپ افست نخست آن چه را که باید چاپ شود بر روی صفحه‌ای فلزی به نام زینک منتقل می‌کنند (تهیه فیلم و زینک و یا پلیت توسط لیتوگرافی انجام می شود) سپس این صفحه را با مواد شیمیایی به گونه ای حساس می‌کنند که فقط نوشته‌ها و تصاویر آن، مرکب چاپ را به خود می‌گیرد. زینک را به دور نخستین استوانه می‌پیچند؛ طرح آن بر اثر فشار روی پوشش لاستیکی استوانه دوم برمی گردد. کاغذ سفید که متوالیا به دور استوانه سوم می‌پیچد مطالب را از روی پوشش لاستیکی استوانه دوم بر می‌گیرد.
از بزرگترین تولیدکنندگان ماشینهای چاپ افست در جهان کمپانی هایدلبرگ آلمان است. یکی از رایجترین روش های چاپ کتاب و چاپ مجله نیز چاپ افست می باشد که در خصوص صفحات داخلی به صورت چاپ تک رنگ و جلد و برگ های اول به صورت دو رنگ و یا چهار رنگ چاپ می شود . دو نکته مهم در چاپ افست ، رعایت مد CMYK در زمان طراحی و همچنین کالیبره بودن مانیتور در زمان طراحی است .
چاپ افست مبتنی بر چاپ چهار رنگ است ولی می توان کارهایی از یک رنگ تا حتی ۱۰ رنگ مختلف چاپ کنیم. البته چاپ بیشتر از ۴ رنگ تخصص و اطلاعات خاص خود را می طلبد. ماشینهای چاپ افست یا تک رنگ هستند یا دو رنگ و یا چهار رنگ و البته دستگاههایی وجود دارند که چاپ بیشتر از چهار رنگ را انجام میدهند.
در ماشینهای چاپ افست برای هر رنگ یک ستون چاپ وجود دارد که متشکل از سیلندر بستن زینک و غلطک های رنگ است.
در دستگاههای تک رنگ هر رنگ بطور مجزا چاپ می شود و مثلا یک کار چهاررنگ باید چهار بار از ماشین عبور کند و هر بار رنگها تنظیم شوند. و به همین دلیل در کارهای چهار رنگ بهتر از است از این نوع ماشین استفاده نشود چون به تجربه ثابت شده است که در صورت چاپ چهاررنگ با دستگاه تک رنگ نتیجه به هیچ وجه قبل قبول نخواهد بود.

ابعاد ماشینهای چاپ
ماشنهای چاپ افست از ابعاد ۲۵×۳۵ تا ۱۰۰×۱۴۰ وجود دارند و به علت وجود دستگاههای با ابعاد مختلف باید دقیقا محاسبه شود که چاپ کار با کدام یک از این دستگاهها به صرفه تر است . در تیراژ های بالا استفاده از دستگاه مناسب از نظر اقتصادی تفاوت زیادی در کل هزینه ها ایجاد می کند. مثلا کاری با ابعاد ۲۵×۳۵ و تیراژ ۱۰۰۰۰ را میتوانیم هم با دستگاه ۵۰ ×۷۰ و دو دور چاپ کنیم و هم با دستگاه ۱۰۰×۷۰ و یک دور که چاپ با ۱۰۰×۷۰ به صرفه تر است. هزینه های چاپ با در نظر گرفتن ابعاد کلی کار ، نوع ماشین ، هزینه های زینک و فیلم و ... بدست می آید .
کوچکترین دستگاه چاپ ماشن نیم ورقی (۳۵×۲۵) است که معمولا برای کارهایی با ابعاد کوچک و نهایت دورنگ مانند سربرگ و تراکت قابل استفاده است. در این ماشین از کاغذ A4 نیز می توان استفاده کرد . پس از آن ماشین یک ورقی است که ابعاد ۳۵×۵۰ را چاپ می کند و به آن GTO می گویند . دستگاههای نسبتا قدیمی تر و اغلب تک رنگ هستند.اما دستگاههای GTO چهاررنگ نیز وجود دارند که بسیار دقیق هستند و کیفیت چاپ خوبی دارند.
دستگاه بعدی دوورقی که ابعاد ۵۰×۷۰ را چاپ می کند و پر کاربرد ترین دستگاه چاپ افست است. پس از آن ماشین چهارونیم ورقی است که ابعاد ۷۰×۱۰۰ را چاپ می کند و معمولا کارهاری تیراژ بالا یا بزرگ را با این دستگاهها چاپ می کنند .
در نهایت دستگاه هایی نیز هستد که چاپ ۱۴۰×۲۰۰ را انجام میدهند که معمولا برای چاپهای خاص مثل نقشه و یا کارهایی با تیراژ خیلی زیاد با این ماشن چاپ می شوند و در ایران فقط چند چاپخانه این ماشین را دارند.

جدول زیر ابعاد ورقی ماشین های چاپ را نشان می دهد :

دستگاه های مورد اشاره ماشینهای چاپ رایج هستند ولی ماشینهای دیگری چون دستگاه های چاپ روزنامه نیز وجود دارد که اگرچه از نظر کلیت با ماشنهای چاپ تفاوتی ندارند اما امکاناتی دارند که بسیار اختصاصی و منحصر به فرد هستند مانند تغذیه از رول یه جای شیت و انجام مراحل صحافی در داخل خود ماشین . ضمن اینکه سرعت بالایی نیز دارند به گونه ای که مثلا ماشین موجود در چاپخانه افست که چندین روزنامه را چاپ می کند (مثل همشهری. ایران. شرق و جوان) که در مجموع با محاسبه تعداد صفحلات تیراژ چند میلیونی دارند . در کمتر از یک شبانه روز این تیراژ را چاپ می کند.
نمونه ماشین چاپ افست در زیر آمده است :