مفهوم رزولوشن یا تفکیک پذیری

مفهوم رزولوشن

منظور از رزولوشن که در نرم افزارهای گرافیکی بخصوص نرم افزارهای مبتنی بر پیکسل مانند فتوشاپ به وفور از آن یاد می شود ، تعداد پیکسل های نمایش داده شده در واحد طول چاپ شده در تصویر است که معمولا با واحد ppi یا Pixel Per Inch شناخته می شود . در نتیجه هر چه رزولوشن یک طرح بزرگتر باشد ، هنگام چاپ جزئیات تصویر بهتر نمایش داده می شود. برای مثال یک تصویر 1×1 اینچ با رزولوشن 75ppi دارای تعداد 72×72 یعنی 5184 پیکسل و همان تصویر با رزولوشن 300ppi (که معمولاً برای چاپ بکار می رود) دارای 90000 پیکسل خواهد بود . به عبارت دیگر با افزایش رزولوشن یک تصویر تنها اطلاعات پیکسل های موجود در ابعاد بزرگتری پخش یا اصطلاحا تکرار می شوند که این امر کیفیت تصویر را بهبود می بخشد .

بحث دیگری که در این مقوله مطرح است ، رزولوشن ماینتور است که عبارت است از تعداد پسکلها یا تعداد نقطه هایی که در واحد طول مانیتور نمایش داده می شود و معمولا با واحد dpi یا Dots Per Inch (تعداد نقطه در واحد اینچ) شناخته می شود . در زمان طراحی پیکسل های تصویر در زمان نمایش بر روی پیکسل های مانیتور منتقل می شوند به این مفهوم که اگر رزولوشن تصویر بیشتر از رزولوشن مانیتور باشد تصویر در مانیتور بزرگتر از اندازه چاپی دیده خواهد شد . بعنوان مثال زمانی که یک تصویر 1×1 اینچ ، با رزولوشن 144ppi را بر روی مانیتوری با رزولوشن 72dpi نمایش می دهیم ، تصویر با ابعاد 2×2 نمایش داده خواهد شد .

رزولوشن یک دوربین دیجیتال

رزولوشن یک دوربین دیجیتال معمولا بر مبنای تعداد هر میلیون پیکسل هایی که یک دوربین دیجیتال می تواند در یک بار عکاسی ذخیره کند مشخص می شود. در نتیجه مشخص است که رزولوشن در دوربین های عکاسی دیجیتال رزلوشن تعداد پیکسل ها ست. اغلب دوربین های دیجیتال تصاویر را با استفاده حسگر CCD یا charge coupled divice عکاسی می کنند و میزان رزولوشن این دوربین ها بر اساس ضرب تعداد پیکسل هایی که در طول و عرض سنسور قرار گرفته اند محاسبه می شود.
برای مثال یک دوربین دیجیتالی 2 مگا پیکسلی در بالاترین رزولوشن یک تصویر را با تعداد تقریبی 2 میلیون مگاپیکسل ایجاد خواهد کرد با این حال اکثر دوربین ها با تغییر تنظیمات دوربین در اندازه های پایین تر هم قادر به عکاسی هستند که بدین ترتیب تصویر عکاسی شده با رزولوشن تعداد پیکسل کمتر کوچک تر و در نهایت حجم فایل آن بر روی حافظه کمتر خواهد بود.

انتخاب نوع رزولوشن در دوربین دیجیتال بستگي به نوع استفاده شما از يك عكس ديجيتال دارد. آيا شما مي خواهيد عكس را ايميل كنيد يا در يك سايت اينترنتي قرار دهيد يا به عنوان تصوير پس زمينه مانيتور از آن استفاده كنيد؟ آيا قرار است آنرا در اندازه 10 در 15 چاپ كنيد يا در اندازه يك پوستر؟
در مجموع براي تصاويري كه قرار است روي مانيتور ديده شوند (مانند زماني كه تصوير ايميل شده و يا روي يك وب سايت قرار داده مي شود ) يك تصوير با رزلوشن تعداد پيكسل پايين بهترين انتخاب است.
از آنجا كه تصاوير بر روي مانيتورها در يك حالت دست كم 800 در 600 پيكسلي ديده مي شوند يك تصوير با رزلوشن تعداد پيكسل 600 در 400 مي تواند كاركرد مناسبي داشته و بر روي صفحه مانيتور بدون از بين رفتن لبه ها ي تصوير به خوبي ديده شود. از طرفي يك تصوير ديجيتالي با رزلوشن تعداد پيكسل كمتر اندازه فايل كمتري هم خواهد داشت و زمان كمتري براي نمايش يا بارگذاري آن صرف خواهد شد.
اما پرينترها مي توانند تصاويري با رزلوشن هاي بسيار بالاتر از يك تصوير نمايش داده شده بر روي صفحه مانيتور را چاپ كنند. بنابراين اگر شما قصد پرينت يك عكس ديجيتالي را داريد بايد آنرا با رزولوشن تعداد پيكسل بالاتر عكاسي كنيد.
- براي چاپ يك تصوير 4 در 6 سانتي متري شما به تصويري با رزولوشن تعداد پيكسل 400 در 600 نياز داريد.
- براي چاپ يك تصوير 10 در 15 سانتي متري شما به تصويري با رزولوشن تعداد پيكسل 600 در 800 نياز داريد.
- براي چاپ يك تصوير 10 در 15 سانتي متري شما به تصويري با رزولوشن تعداد پيكسل 600 در 800 نياز داريد.
- براي چاپ يك تصوير 12 در 18 سانتي متري شما به تصويري با رزولوشن تعداد پيكسل 1000 در 1400 نياز داريد.
- براي چاپ يك تصوير 20 در25 سانتي متري شما به تصويري با رزولوشن تعداد پيكسل 1600 در 2000 نياز داريد.
البته زماني كه شما قادر به تعيين ميزان رزولوشن تعداد پيكسل مناسب براي تصوير خود نيستيد بهتر است دوربين ديجيتال خود را در بالاترين درجه رزولوشن تنظيم كنيد چرا كه پس از عكاسي مي توانيد براي مصارف با رزولوشن كمتر ميزان رزولوشن آنرا با نرم افزار هاي مربوطه كاهش دهيد.

چه رزولوشنی براي اسكن كردن تصاوير مناسب است؟

استفاده از روشي كه براي تعيين ميزان رزولوشن يك عكس ديجيتال مشخص كرديم، روش مناسبي براي تعيين رزولوشن مناسب براي اسكن تصاوير است. براي مثال تصويري 10 در 15 سانتي كه با رزولوشن جاسازي شده 300 پيكسل در اينچ اسكن شده تعداد بالاتري از پيكسل ها را خواهد داشت. اين تصوير بر روي مانيتور بزرگ تر ديده خواهد شد. اين در حالي است كه اگر همان تصوير با رزولوشن 72 پيكسل در اينچ اسكن شود تعداد پيكسل كمتري خواهد داشت و بر روي مانيتور هم بسيار كوچك تر ديده خواهد شد.
ميزان رزلوشن براي اسكن تصاوير با اصطلاح dpi يا ppi بيان مي شود. بنا به بحث ابتدايي ما هر دوي اين اصطلاحات به ميزان رزولوشن جاسازي شده اشاره دارند. در واقع رزولوشن اسكن تصاوير تنها به تعداد پيكسل هاي اسكن شده يا همان رزولوشن تعداد پيكسل ها بستگي ندارد بلكه به ميزان پيكسل هاي جاسازي شده به عنوان بخشي از اطلاعات نامرئي كه در مراحل بعد براي خروجي گرفتن از آن تصوير مورد نياز است نيز مربوط است. براي محاسبه تعداد پيكسل هاي مورد نياز براي اسكن يك تصوير بايد رزولوشن جاسازي شده براي اسكن آن تصوير را در اندازه طول و عرض تصوير ضرب كرد. براي مثال اگر شما يك تصوير 10 در 15 سانتي ( يا به عبارتي تقريبا 4 در 6 اينچي ) را در رزولوشن 300 پيكسل در اينچ اسكن كنيد ميزان رزولوشن تعداد پيكسل آن تصوير 1200 در 1800 پيكسل خواهد بود. يعني
300 پيكسل در اينچ * 4 اينچ = 1200 پيكسل
300 پيكسل در اينچ * 6 اينچ = 1800 پيكسل
بنابراين اگر تصوير 4 در 6 اينچي شما 1200 در 1800 پيكسل داشته باشد هنگام نمايش آن بر روي مانيتوري هر چند بزرگ لبه هاي تصوير ديده نخواهد شد. البته اينجا هم شما قادريد اندازه تصوير را با استفاده از نرم افزار هاي خاص اين كار تغيير داده يا حتي مي توانيد تصوير را با ميزان رزولوشن جا سازي شده كمتر ( يعني dpi يا ppi كمتر ) دوباره اسكن كنيد.
براي محاسبه ميزان رزولوشن جاسازي شده جهت اسكن يك تصوير بر عكس روش قبل عمل مي كنيم. در اينجا ابتدا بايد رزولوشن تعداد پيكسل مورد نياز را مشخص كنيم. براي مثال اگر قصد داريد رزولوشن تعداد پيكسل يك تصوير 4 در 6 اينچي ، 400 در 600 پيكسل باشد بايد آنرا با رزولوشن جا سازي شده 100 پيكسل در اينچ اسكن كنيد. اگر هم مي خواهيد همين تصوير داراي 100 در 150 پيكسل باشد بايد آنرا با رزولوشن جاسازي شده 25 پيكسل در اينچ اسكن كنيد. در واقع اينجا از فرمول پيكسل تقسیم بر ميزان رزولوشن تعداد پيكسل استفاده مي كنيم . بعنوان مثال رزولوشن جاسازي شده مورد نياز براي اسكن يك تصوير 4 در 6 اينچي در اندازه 400 در 600 پيكسل برابر است با:
600 پيكسل (تقسيم بر ) 6 اينچ = 100 پيكسل در اينچ
400 پيكسل (تقسيم بر ) 4 اينچ = 100 پيكسل در اينچ
پس تصوير بايد با رزولوشن جاسازي شده 100 پيكسل در اينچ اسكن شود.
به یاد داشته باشید که وقتی شما تصویری را با رزولوشن جازسازی شده بالاتر اسکن می کنید اندازه فایل تصویر اسکن شده شما بر روی کامپیوتر بالا خواهد بود که طبیعتا برای مصارفی مثل ایمیل کردن یا قرار دادن در اینترنت لازم نیست.

چه رزولوشنی برای ایجاد یک تصویر گرافیکی دیجیتالی مناسب هست؟

اگر قرار است تصویر شما در نهایت چاپ شود شما به میزان رزولوشن جاسازی شده بالاتری که بین 200 تا 300 ppi است نیاز خواهید داشت. اما اگر تصویر گرافیکی طراحی شده برای نمایش در صفحه مانیتور ایجاد می شود دیگر نیازی به رزولوشن جا سازی شده بالا نبوده و 72 ppi کافی است . البته 72 ppi هم در این مورد یک مقدار اختیاری هست و در واقع به عنوان یک استاندارد مطرحه. چون نمایش تصاویر بر روی مانیتور ربطی به رزلوشن جا سازی شده نداره و اساس اون بر پایه رزلوشن تعداد پیکسل هاست. در واقع فرقی نمی کنه و برای مثال یک تصویر 300 در 199 پیکسلی چه با رزلوشن جا سازی شده 72 ppi و چه با رزلوشن جا سازی شده 300 ppi بر روی صفحه مانیتور به یک اندازه نمایش داده می شن و همونطور که قبلا هم توضیح دادیم مقادیر مختلف رزلوشن جا سازی شده یک تصویر تنها بر چاپ اون تصویر تاثیر می گذاره.

چه میزان رزلوشن برای چاپ یک تصویر دیجیتالی مناسب هست؟

همانطور که اشاره کردیم تاثیر رزلوشن جا سازی شده زمانی هست که ما قصد چاپ یک تصویر دیجیتالی رو داریم. رزلوشن جا سازی شده بر اندازه چاپ تصویر تاثیر داره. وقتی شما میزان رزلوشن جا سازی شده یک تصویر دیجیتال رو بالا ببرید ابعاد چاپی اون تصویر کوچک تر می شه و وقتی رزلوشن جا سازی شده رو پایین بیارید ابعاد چاپی بر عکس افزایش پیدا می کنه. در واقع با افزایش یا کاهش رزلوشن جا سازی شده شما بدون اینکه ابعاد دیجیتالی تصویر شما تغییر کنه تنها تراکم پیکسل ها در یک واحد مشخصی طولی هنگام چاپ تغییر می کنه و به نوعی در یک اندازه مشخص نقاط به هم فشرده یا هم از دور می شن.
در جدول زیر نحوه تاثیر رزلوشن جاسازی شده بر ابعاد تصویر چاپ شده را می بینید:
یک مثال: چگونه رزلوشن مناسب برای چاپ یک تصویر 4 در 6 اینچی را محاسبه کنیم؟
برای محاسبه می توانید از یک فرمول ساده استفاده کنید. برای مثال فرض کنید که با استفاده از یک دوربین دیجیتالی با رزلوشن 2 مگا پیکسلی یک تصویر 1600 در 1200 پیکسلی گرفته اید. در این حالت شما می تونید با تعیین مقادیر مختلفی از رزلوشن جاسازی شده بدون تغییر دادن رزلوشن تعداد پیکسل های این تصویر از اون در اندازه های مختلف پرینیت بگیرید. برای این کار شما باید رزلوشن طول تصویر دیجیتالی خودتون رو در واحد پیکسل تقسیم بر اندازه طول تصویر مورد نظرتون بعد از چاپ در واحد اینچ کنید تا میزان رزلوشن جاسازی شده در واحد ppi یا dpi بدست بیاد:
1600 pixels / 11 inches = 145 ppi
1600 pixels / 10 inches = 160 ppi
1600 pixels / 9 inches = 177 ppi
1600 pixels / 8 inches = 200 ppi
1600 pixels / 6 inches = 266 ppi
1600 pixels / 4 inches = 400 ppi
1600 pixels/ 2 inches = 800 ppi
همانطور که می بینید هر چه میزان طول تصویر چاپی مورد نظر شما کمتر باشه میزان رزلوشن جا سازی شده افزایش پیدا می کنه. بنابراین بصورت یک قاعده کلی می شه گفت که شما می تونید یک تصویر با کیفیت خوب رو با رزلوشن 200 ppi یا بالاتر چاپ کنید. البته کیفیت عاملی نسبی هست که به چشمان مخاطب ما بستگی داره و شاید بهتره بگیم که شما برای رسیدن به کیفیت مطلوب چاپ باید رزلوشن های مختلف رو امتحان کنید.

چرا تصویر هنگام چاپ رنجه رنجه می شه؟

اگر شما تصویری با رزلوشن تعداد پیکسل پایین رو با استفاده از رزلوشن جا سازی شده پایین تر در اندازه بزرگ چاپ کنید پیکسل های تصویر شما برای قرار گرفتن در اندازه بزرگتر هنگام چاپ منبسط شده و به اصطلاح کشیده می شن و در نتیجه تصویر شما رنجه رنجه دیده می شه.

چرا ابعاد تصویری که روی مانیتور دیده می شه با ابعاد چاپی اون فرق می کنه؟

یکی از واقعیتهای پیچیده در رابطه با نشر رومیزی این هست که اندازه تصویری که شما اونرو بر روی مانیتور می بینید نشون دهنده اندازه واقعی اون تصویر هنگام چاپ نیست. در حقیقت تصویری که تمام صفحه مانیتور شما رو پر کرده نمایشی کوچک تر از تصویر چاپی شماست و وقتی رزلوشن جا سازی شده تصویر شما بالا تر از رزلوشن جا سازی شده مانیتور شماست تصویر شما بر روی مانیتور بزرگتر از اندازه چاپی اون خواهد بود.